Сураи Ал-Баййина (Сураи 98) тасвир менамояд, ки киро одами хуб ҳисобидан мумкин аст.
Дар он гуфта шудааст:
Ва ба ҷуз ин амр шуда, ки Худоро бипарастед ва ба ихлос ба Ӯ бипарастед. намозро барпо кардан; ва мунтазам садақа кардан; Ин аст дини росту рост.
Сураи Байина 98:5
Њамин тавр, дар сураи Аср (сураи 103 – рўзи таназзул) баён шудааст, ки мо бояд кадом хислатњоро дошта бошем, то дар назди Худо аз зиён нагирем.
Ба дурустї ки инсон дар зиён аст,
Магар онон, ки имон овардаанд ва корҳои шоиста кардаанд ва дар таълимоти ҳақ ва сабру пойдорӣ ба ҳам мепайванданд.
Сураи Аср 103:2-3
Ҳазрати Айюб (алайҳиссалом) чунин шахсе буд, ки дар сураи Баййина ва сураи Аср баён шудааст. Ҳазрати Айюб чандон маъруф нест, аммо дар Қуръон чаҳор бор зикр шудааст.
Мо ба ту ваҳй фиристодем, чунон ки бар Нӯҳ ва паёмбарони баъд аз ӯ фиристодаем ва ба Иброҳиму Исмоил ва Исҳоқу Яъқуб ва қабилагон ва ба Исо, Айюбу Юнусу Ҳорун ва Сулаймон ва Довуд ваҳй фиристодем. Мо таронаҳоро додем.
Ан-Нисо, 4:163
Ба ӯ Исҳоқу Яъқубро додем, ки ҳама (се) ҳидоятёфтагон буданд ва пеш аз ӯ Нӯҳро ва аз фарзандонаш Довуду Сулаймон ва Айюбу Юсуфу Мӯсо ва Ҳорунро ҳидоят кардем.
Ал-Анъом, 6:84
Ва (ба ёд овар) Айюбро он гоҳ, ки Парвардигорашро нидо дод: «Ба дурустӣ ки маро ранҷ фаро гирифтааст, вале Ту меҳрубонтарини меҳрубонон».
Ал-Анбиё, 21:83
Айюби бандаи моро ёд кунед. Он гоҳ, ки Парвардигорашро нидо кард: «Шайтон маро ба ранҷ ва ранҷ гирифтор кард».
Сад 38:41
Айюб дар рӯйхати пайғамбарон, аз ҷумла Иброҳим, Исои Масеҳ, Довуд пайдо мешавад, зеро ӯ дар Китоби Муқаддас китоб навиштааст – ал-Китоб. Китоби ӯ ҳаёти ӯро тасвир мекунад. Ӯ дар давраи байни Ҳазрати Нуҳ (Нӯҳ) ва Иброҳим ПБУТ. Китоби Муқаддас ӯро чунин тасвир мекунад:
Дар замини Уз марде зиндагӣ мекард, ки номаш Айюб буд. Ин мард беайб ва ростқавл буд; аз Худо метарсид ва аз бадӣ метарсид. 2 Ӯ ҳафт писару се духтар дошт, 3 ва соҳиби ҳафт ҳазор гӯсфанд, се ҳазор шутур, панҷсад юғи гов ва панҷсад хар ва шумораи зиёди ғуломон дошт. Вай дар байни тамоми мардуми Шарк бузургтарин одам буд.
4 Писаронаш дар рузхои мавлуд дар хонахояшон зиёфат мегузоштанд ва се хохари худро бо хамрохи худ ба хурдану нушидан даъват мекарданд. 5 Ҳангоме ки давраи зиёфат фаро расид, Айюб барои пок шудани онҳо чораҳо меандешид. Субҳи барвақт барои ҳар яки онҳо қурбонии сӯхтанӣ мезад ва фикр мекард: «Шояд фарзандони ман дар дилашон гуноҳ карда, Худоро лаънат карда бошанд». Ин одати муқаррарии Айюб буд.
Кор 1: 1-5
Айюб тамоми хислатҳои хуберо дошт, ки дар сураи Баййина ва сураи Аср заруранд. Аммо шайтон ба ҳузури Худованд омад. Дар китоби Айюб сӯҳбати онҳо сабт шудааст
6 Рӯзе фариштагон омаданд, то ба ҳузури Худованд ҳозир шаванд, ва шайтон низ бо онҳо омад. 7 Худованд ба Шайтон гуфт: «Ту аз куҷо омадӣ?»
Шайтон ба Худованд ҷавоб дод: «Аз сайру гашт дар тамоми замин ва гаштаву баргашта дар он».
8 Он гоҳ Худованд ба Шайтон гуфт: «Оё дар бораи бандаи ман Айюб фикр кардӣ? Дар рӯи замин ҳеҷ кас мисли ӯ нест; Ӯ беайб ва ростқавл аст, марде, ки аз Худо метарсад ва аз бадӣ парҳез мекунад».
9 “Оё Айюб аз Худо наметарсад?” Шайтон ҷавоб дод. 10 “Оё шумо ба атрофи ӯ ва хонаводааш ва ҳар чизе, ки ӯ дорад, чархуш накардаед? Шумо амали дастҳои Ӯро баракат додаед, то ки рамаҳои ӯ ва гову гӯсфандонаш дар тамоми рӯи замин паҳн шаванд. 11 Аммо ҳоло дасти Худро дароз карда, ҳар чизи доштаашро бикӯб, ва Ӯ албатта туро ба рӯи шумо лаънат хоҳад кард ».
12 Ва Худованд ба шайтон гуфт: «Хуб, ҳар он чизе, ки ӯ дорад, аз дасти туст, аммо ангушти худро ба мард нарасонед».
Он гоҳ шайтон аз пеши Худованд берун рафт.
Айюб 1: 6-12
Пас шайтон ба ин тарз ба сари Айюб мусибате овард
13 Рӯзе, ки писарону духтарони Айюб дар хонаи бародари калонӣ зиёфат ва шароб менӯшиданд, 14 фиристодае назди Айюб омада, гуфт: «Дар он ҷо барзаговҳо шудгор мекарданд ва харҳо мечариданд; 15 ва собиён ҳамла карда, бо онҳо равона шуданд. Онҳо хизматгоронро ба шамшер заданд ва ман танҳо гурехтаам, то ба ту бигӯям».
16 Ҳанӯз ӯ сухан мегуфт, фариштаи дигар омада гуфт: «Оташи Худо аз осмон афтод ва гӯсфандону ғуломонро сӯзонд ва танҳо ман гурехтаам, ки ба ту бигӯям».
17 Ҳанӯз ӯ сухан мегуфт, фариштаи дигаре омада, гуфт: «Калдониён се гурӯҳи ҳамлавар ташкил карда, шутурҳои шуморо пошида, бо онҳо рафтанд. Ғуломонро ба шамшер заданд ва ман танҳо гурехтаам, то ба ту бигӯям!»
18 Ҳанӯз ӯ сухан мегуфт, ки фариштаи дигаре омада, гуфт: «Писарон ва духтарони шумо дар хонаи бародари калонии шумо зиёфат ва шароб менӯшиданд; 19 вакте ки ногахон шамоли сахт аз биёбон вазида, чор кунчи хонаро зер кард. Он бар онҳо фурӯ рехт ва онҳо мурданд ва танҳо ман гурехтаам, то ба шумо бигӯям».
20 Дар ин маврид Айюб аз ҷояш бархоста, ҷомаашро дарронд ва сарашро тарошид. Сипас дар ибодат ба замин афтод 21 ва гуфт:
«Бараҳна аз батни модар омадаам,
ва бараҳна меравам.[c]
Худованд дод ва Худованд гирифт;
номи Худованд ҳамду сано бод».22 Дар ҳамаи ин Айюб гуноҳ накарда, Худоро ба гуноҳ айбдор кард.
Кор 1: 13-22
Шайтон то ҳол кӯшиш мекард, ки Айюбро ба Худованд лаънат кунад. Ҳамин тавр, санҷиши дуюм буд.
Рӯзи дигар фариштагон омаданд, то ба ҳузури Худованд ҳозир шаванд, ва шайтон низ бо онҳо омада, худро ба ҳузури Ӯ нишон диҳанд. 2 Ва Худованд ба шайтон гуфт: «Ту аз куҷо омадаӣ?»
Шайтон ба Худованд ҷавоб дод: «Аз сайру гашт дар тамоми замин ва гаштаву баргашта дар он».
3 Он гоҳ Худованд ба Шайтон гуфт: «Оё дар бораи бандаи ман Айюб фикр кардӣ? Дар рӯи замин ҳеҷ кас мисли ӯ нест; беайб ва росткор аст, марде, ки аз Худо метарсад ва аз бадӣ парҳез мекунад. Ва ӯ то ҳол беайбии худро нигоҳ медорад, гарчанде ки шумо маро бар зидди ӯ барангехтед, то бе ягон сабаб ӯро нобуд созам».
4 “Пӯст барои пӯст!” Шайтон ҷавоб дод. «Одам тамоми дороияшро барои ҷони худ фидо мекунад. 5 Аммо акнун дасти худро дароз карда, гӯшту устухонҳои ӯро бизан, ва ӯ ба рӯи ту туро лаънат хоҳад кард».
6 Худованд ба шайтон гуфт: «Бале, вай дар дасти туст; аммо шумо бояд ҷони ӯро бахшед».
7 Ҳамин тавр, шайтон аз ҳузури Худованд берун рафт ва Айюбро аз кафи пойҳояш то тоҷи сараш захмҳои дарднок андохт. 8 Он гоҳ Айюб як пораи сафолии шикастаро гирифт ва ҳангоми дар байни хокистар нишастанаш худро бо он харошид.
9 Занаш ба ӯ гуфт: «Оё ту то ҳол беайбии худро нигоҳ медорӣ? Худоро лаънат кунед ва бимиред!»
10 Дар ҷавоб гуфт: «Ту мисли аблаҳ гап мезанӣ[e] зан. Оё некиро аз Худо бипазирем, на мусибат?
Дар ҳамаи ин Айюб дар суханони худ гуноҳ накард.
Кор 2: 1-10
Ин аст, ки дар сураи Анбиё васф шудааст, ки Айюб аз андӯҳ гиря мекунад ва дар сураи Сод мефаҳмонад, ки шайтон (шайтон) ӯро озор додааст.
Дар бадбахтии Айюб 3 дӯсте дошт, ки барои тасаллӣ додан ба назди ӯ омаданд.
11 Вақте ки се дӯсти Айюб, Элифози темонӣ, Билдоди шуҳӣ ва Сӯфари Наамотӣ, аз тамоми мусибатҳои ба сари ӯ омадаро шуниданд, аз хонаҳои худ берун шуданд ва бо ҳам ҷамъ омаданд, то рафта ба ӯ ҳамдардӣ кунанд ва ӯро тасаллӣ диҳанд. 12 Вақте ки ӯро аз дур диданд, базӯр шинохтанд; бо овози баланд гиря карданд ва чомахои худро канда, ба сарашон хок мепошиданд. 13 Он гоҳ бо ӯ ҳафт рӯзу ҳафт шаб бар замин нишастанд. Ҳеҷ кас ба ӯ чизе нагуфт, зеро диданд, ки азоби ӯ чӣ қадар бузург аст.
Кор 2: 11-13
Дар китоби Айюб муҳокимаи онҳо дар бораи он ки чаро бо Айюб чунин бадбахтӣ рӯй дод, сабт шудааст. Сухбати онхо аз бисьёр бобхо иборат аст. Хулоса, дӯстонаш ба Айюб мегӯянд, ки чунин бадбахтии бузург танҳо ба сари одамони бад меояд, аз ин рӯ Айюб бояд пинҳонӣ гуноҳ карда бошад. Агар ба ин гуноҳҳо иқрор шавад, шояд омурзишаш шавад. Аммо Айюб пайваста ҷавоб медиҳад, ки ӯ дар гуноҳ беайб аст. Ӯ намефаҳмад, ки чаро бадбахтиҳо ба сари ӯ омадаанд.
Мо наметавонем ҳар як қисми сӯҳбати тӯлонии онҳоро пайгирӣ кунем, аммо дар миёни саволҳои худ Айюб он чизеро, ки аниқ медонад, мегӯяд:
Медонам, ки раҳокунандаи ман зинда аст,
Кор 19: 25-27
ва дар охир вай дар рӯи замин хоҳад истод.
26 Ва пас аз он ки пӯсти ман нобуд шуд,
лекин дар ҷисми худ Худоро хоҳам дид;
27 Ман худам ӯро мебинам
бо чашмони худ — ман, на дигар.
Чӣ гуна дилам дар даруни ман аст!
Ҳарчанд ӯ намефаҳмид, ки барои чӣ фоҷиаҳояш ба сари ӯ омадаанд, ӯ медонист, ки «Озодкунанда» ба рӯи замин меояд. Наҷотдиҳанда касест, ки метавонад барои гуноҳҳои худ пардохти кофӣ диҳад. Айюб Наҷотдиҳандаро “Расотдиҳандаи ман” меномад, то медонист, ки раҳокунанда барои ӯ меояд. Пас аз он ки «пӯсти Айюб нобуд шуд» (ӯ мурд) ӯ Худоро дар ҷисми худ медид.
Айюб рӯзи қиёматро бесаброна интизор аст. Аммо ӯ дар эҳёи Худо бо боварӣ рӯ ба рӯ хоҳад шуд, зеро фидиядиҳандаи ӯ зинда аст ва ӯро фидия додааст.
Сураи Маориҷ (Сураи 70 – Зинабонҳои боло) низ дар бораи фидякунанда дар рӯзи қиёмат сухан меравад. Аммо дар сураи «Маориҷ» васф карда мешавад, ки одами нодоне, ки дар он рӯз дар ҷустуҷӯи касест, ки фидякунанда аст.
Ҳарчанд онҳо ба чашми якдигар хоҳанд афтод, – хоҳиши гунаҳкор ин аст:
Кошки фарзандонашро аз азоби он рӯз наҷот медод,
Занаш ва бародараш,
хешовандонаш, ки ӯро паноҳ доданд,
Ва ҳар он чи дар рӯи замин аст, то Ӯро наҷот диҳад:
Сураи Маориҷ 70:11-14
Марди нодон дар сураи Маориҷ бебарор мебинад, ки касе ӯро фидя кунад. Ӯ фидякунандаеро меҷӯяд, ки метавонад ӯро аз “ҷазои он рӯз” – рӯзи қиёмат раҳо кунад. Фарзандонаш, зану бародараш ва тамоми рӯи замин ӯро фидия дода наметавонанд. Онҳо наметавонанд ӯро фидия кунанд, зеро онҳо ҷазои худро доранд.
Айюб марди ростқавл буд, вале ӯ ҳанӯз медонист, ки барои он рӯз ба раҳокунанда ниёз дорад. Вай бо вучуди тамоми душворихои худ боварй дошт, ки ин фидокорро дорад. Аз соли Таврот гуфтааст, ки пардохти ҳар гуноҳ марг аст, фидокор бояд бо ҷони худ пардохт кунад. Айюб медонист, ки раҳокунандааш «дар охир бар замин хоҳад истод». «Наҷотдиҳанда»-и Айюб кист? Ягона шахсе, ки ягон бор мурд, аммо пас аз нав эҳё шуд, то дар рӯи замин боз истад Пайғамбар Исо Масиҳ алайҳиссаломдир. Ӯ ягона касест, ки метавонад ҷазои маргро бигирад, вале «дар охир бар рӯи замин истода».
Агар ба марди одил мисли Айюб барои худ раҳокунанда лозим бошад, пас ману ту чӣ қадар бештар ба фидиядиҳанда ниёз дорем, то ҷазои моро бипардозад? Агар шахсе, ки дар «Баййина» ва «Аср» номбар шудаанд, ба раҳокунанда ниёз дошта бошад, дар бораи мо чӣ? Монанди марди аблаҳи сураи «Маориҷ» набошем, ки мунтазири он аст Рӯзи охир кушиш кунад, ки касеро пайдо кунад, ки чазои уро ситонад. Фаҳмидан Акнун чи тавр Паёмбар Исои Масех (с) метавонад шуморо фидя кунад, чунон ки Айюб пайғамбар пешгӯӣ карда буд.
Дар охири китоб Айюб бо Худованд мулоқот мекунад (Ин ҷо) ва бахти ӯ барқарор мешавад (Ин ҷо).