Ба наздикӣ ман он чизеро гирифтам, ки фикр мекардам, як саволи олӣ буд. Ман онро дар ин ҷо такрор мекунам.
Салом, шумо метавонед фаҳмонед, ки чаро ба гуфтаи Луқо, ба гуфтаи Юҳанно дар Инҷил вуҷуд дорад? То ҷое ки ман мефаҳмам, ин калима маънои ҳисоберо дорад, ки аз ҷониби он шахс бар асоси фаҳмиши ӯ илҳом гирифта шудааст.
Аз ин рӯ, ман ба Инҷил(ҳо) ба гуфтаи Исо (а) таваҷҷӯҳ дорам, аммо ба гуфтаи Луқо, Юҳанно ва ғайра “на”.
Гумон кардам, ки посухи амиқ додан бамаврид аст. Биёед дар бораи савол фикр кунем ва ҳатто онро каме такрор кунем.
https://youtube.com/watch?v=10k9eF7LCYw%3Ffeature%3Doembed%26enablejsapi%3D1%26origin%3Dhttps%3A
Калимаи «Инҷил» чӣ маъно дорад?
Дар Аҳди Ҷадид чаҳор китоби Инҷил мавҷуданд: Матто, Марк, Луқо ва Юҳанно. Ин чӣ маъно дорад, ки инҳо аз рӯи ин нависандагони гуногунанд? Оё ин маънои онро дорад, ки чор Инҷил (ё инҷил) вуҷуд доранд? Оё онҳо аз «Инҷили Исо» фарқ мекунанд? Оё ин маънои онро дорад, ки ин ҳисобҳо ҳастанд, ки «он шахс бар асоси фаҳмиши ӯ илҳом гирифтаанд»?
Бо чунин саволҳо ин қадар осон аст, ки тафаккури ҷиддиро аз сабаби ақидаҳои пешакии худ рад кунед. Аммо барои гирифтани ҷавоби систематикӣ ва ҷавобе, ки ба дониш асос ёфтааст, мо бояд калимаи «Инҷил» (ё «Инҷил»)-ро дарк кунем. Дар забони аслии юнонӣ (ин забони аслии Аҳди Ҷадид аст, нигаред Ин ҷо барои тафсилот) калимаи Инҷил εὐαγγελίου (талаффуз аст) евангелиу). Ин калима маънои «паёми хушхабар»-ро дорад. Мо инро аз дидани он медонем, ки он дар таърихи қадим чӣ гуна истифода шудааст. Аҳди Қадим (Таврот ва Забур) ба забони ибронӣ навишта шудаанд (ниг Ин ҷо барои тафсилот). Аммо тақрибан дар соли 200 пеш аз милод – пеш аз Аҳди Ҷадид – азбаски ҷаҳони он рӯз хеле юнонӣзабон мешуд, тарҷумаи Аҳди Қадим аз забони ибрӣ ба юнонӣ аз ҷониби олимони яҳудии он замон анҷом дода шуд. Ин тарҷума Септуагинта номида мешавад (ниг Ин ҷо Барои тафсилот дар бораи Септуагинта аз вебсайти дигари ман). Аз Септуагинта мо метавонем фаҳмем, ки чӣ гуна калимаҳои юнонӣ дар он замон (яъне 200 пеш аз милод) истифода мешуданд. Ҳамин тавр, ин ҷо як порча аз Аҳди Қадим аст, ки дар он εὐαγγελίου (‘хабари хуш’) дар Септуагинта истифода шудааст.
Довуд ба Реқоб ва бародараш Баъно, ки писарони Риммӯни баэрӯтӣ буд, ҷавоб дод: «Ба ростӣ ки Худованд зинда аст, ки маро аз ҳар мусибат раҳонидааст, Вақте ки касе ба ман гуфт: “Шоул мурдааст” ва гумон кард, ки ӯ меорад хабари хуш, Ман ӯро дастгир карда, дар Зиклаг куштам. Ин мукофоте буд, ки ман ба ӯ барои хабараш додам! (2 Подшоҳон 4:9–10)
Ин порчаест, ки шоҳ Довуд (Довуд) дар бораи он ки чӣ тавр касе хабари марги душманашро расонд, гумон мекунад, ки хабари хуш ба подшоҳ. Ин калима ‘хабари хуш’ εὐαγγελίου дар Септуагинта юнонӣ дар соли 200 пеш аз милод тарҷума шудааст. Ҳамин тавр, ин маънои онро дорад, ки εὐαγγελίου дар юнонӣ маънои «хабари хуш»-ро дорад.
Аммо εὐαγγελίου инчунин китоб ё ҳуҷҷати таърихиро дар назар дошт, ки «хабари хуш»-ро дар бар мегирад. Барои намуна, Ҷастин шаҳид Пайравони аввалини Инҷил буд (вай ҳамон тавре ки «вориси» асҳоби Паёмбар (с) хоҳад буд) ва нависандаи васеъ. Вай εὐαγγελίου-ро ҳамин тавр истифода бурдааст, вақте менависад: Инҷил навишта шудааст, ки Ӯ гуфтааст…” (Ҷастин Мартир, Диалог бо Трифо, 100). Дар ин ҷо калимаи «хабари хуш» барои ифодаи китоб истифода мешавад.
Дар унвонҳои “Инҷил мувофиқи …” калимаи εὐαγγελίου (Инҷил) маънои якуми калимаро дорад, дар айни хол маънои дуюмро низ пешниход мекунад. «Инҷил мувофиқи Матто» маънои Хушхабарро дорад, ки дар ҳисоботи хаттии Матто навишта шудааст.
“Инҷил” дар муқоиса бо “Ахбор”
Акнун калимаи «ахбор» имруз хам хамин маънои дутарафа дорад. “Ахбор” ба маънои аслии худ маънои рӯйдодҳои драмавӣ, ба монанди гуруснагӣ ё ҷангро дорад. Бо вуҷуди ин, он метавонад ҳамчунин ба оҷонсиҳои монанди BBC, Al-Jazeera ё CNN муроҷиат кунед, ки ин хабарҳоро ба мо гузориш медиҳанд. Вақте ки ман инро менависам, ҷанги шаҳрвандӣ дар Сурия хабарҳои зиёде меорад. Ва ин барои ман муқаррарӣ хоҳад буд, ки бигӯям, ки “ман ба хабаргузории Би-би-сӣ дар бораи Сурия гӯш медиҳам”. “Ахбор” дар ин ҷумла пеш аз ҳама ба рӯйдодҳо дахл дорад, балки агентие, ки аз рӯйдодҳо хабар медиҳад. Аммо Би-би-сӣ ин хабарро таҳия намекунад ва хабар дар бораи Би-би-сӣ нест – сухан дар бораи ҳодисаи драмавӣ аст. Шунавандае, ки мехоҳад аз рӯйдодҳои хабарӣ огоҳ шавад, метавонад якчанд гузоришҳои хабариро аз якчанд агентиҳо гӯш кунад, то дурнамои пурраи умумӣ пайдо кунад – ҳама дар бораи ҳамон як ҳодиса.
Ҳамин тавр, Инҷил дар бораи Исои Масеҳ – Исо (а) аст. Ӯ объекти таваҷҷӯҳи ахбор аст ва танҳо як Инҷил вуҷуд дорад. Аҳамият диҳед, ки чӣ тавр Марк китоби худро оғоз мекунад
«Оғози Инҷил дар бораи Исои Масеҳ…” (Марқӯс 1:1)
аст як Инҷил ва он дар бораи Исо (а) аст ва ӯ як паёме дошт, аммо ин хабарро Марқӯс дар китобе навиштааст ва ин китобро Инҷил низ меноманд.
Инҷилҳо мисли ҳадисҳо
Шумо инчунин метавонед дар ин бора аз нуқтаи назари ҳадис фикр кунед. Ҳадисҳое ҳастанд, ки дар як ҳодиса ба тариқи исноди мухталиф ё силсилаи ровиён омадаанд. Чорабинӣ як чиз аст, аммо силсилаи хабарнигорон метавонад гуногун бошад. Ҳодиса ва ё гуфтаҳои ҳадис дар бораи ровиён нест, балки дар бораи чизест, ки Паёмбари Худо Муҳаммад (с) гуфтааст ё кардааст. Инҷилҳо комилан якхелаанд, магар ин ки занҷири иснод танҳо як пайванд дароз аст. Агар шумо ба таври усулӣ қабул кунед, ки иснад (пас аз санҷиши дурусте, ки олимоне ба мисли Букорӣ ва Муслим анҷом додаанд) метавонад сухан ва аъмоли Паёмбари Муҳаммад (с)-ро дақиқ гузориш диҳад, ҳатто агар исноди гуногун тавассути ровиёни гуногун вуҷуд дошта бошад. ҳамон ҳодиса, чаро қабул кардани як пайванд ё як рови “исноди” дарози нависандагони Инҷил душвор аст? Ин маҳз ҳамин принсип аст Аммо силсилаи иснод хеле кӯтоҳтар ва хеле равшантар аст, зеро он хеле пас аз ин ҳодиса навишта шудааст, на чанд насл баъд аз он, мисли уламои Бухорӣ ва Муслим, вақте ки исноди шифоҳии замони худро ба навиштан коҳиш доданд.
Нависандагони Инҷил аз худашон илҳом гирифта нашудаанд
Ва ба нависандагони ин Инҷилҳо аз ҷониби Исои Масеҳ (а) ваъда дода шуда буд, ки он чизе, ки онҳо навиштаанд, аз ҷониби Худо илҳом карда мешавад – навиштаҷот аз илҳоми инсонии онҳо нест. Ин ҳам дар Инҷил ва ҳам дар Қуръон омадааст
«Ҳамаи инро дар ҳоле ки бо шумо гуфтам. Аммо Ҳимоятгар, Рӯҳулқудс, ки Падар Ӯро ба исми Ман хоҳад фиристод, ҳама чизро ба шумо таълим хоҳад дод ва ҳама чизеро, ки ба шумо гуфтам, ба шумо хотиррасон мекунад. (Юҳанно 14:25-26)
Ва инак Ман ба шогирдон илҳом бахшидам то ба ман ва паёмбарам (Исо) имон биёваред), гуфтанд: «Мо имон овардем ва ту гувоҳӣ деҳ, ки мо дар баробари мусалмонон дар баробари Худо саҷда мекунем» (Сураи 5:111).
Ҳамин тавр, ҳуҷҷатҳои хаттии онҳо таҳияшуда – Инҷилҳое, ки мо имрӯз дорем, аз онҳо илҳом гирифта нашудаанд. Онҳо аз ҷониби Худо илҳом шудаанд ва аз ин рӯ, сазовори баррасии ҷиддӣ аст. Инҷилҳои Матто, Марқӯс, Луқо ва Юҳанно ҳамеша (азбаски онҳо дар асри як навишта шуда буданд) Инҷили Исо буданд – онҳо гузоришдиҳандагони он буданд. Навиштаҳои онҳоро бихонед, то паёми Исо (а.с.)-ро бихонед ва фаҳмед, ки «Инҷил»-и ӯ таълим медод.