Шояд ҳеҷ бахше аз Инҷил ба мисли унвони «Писари Худо», ки аз ҷониби Ҳазрати Исои Масеҳ (с) аз тариқи Инҷил пайваста истифода мешавад, баҳсу баҳсу мунозираҳои зиёдро ба вуҷуд наоварад. Ин истилоҳ дар Инҷил сабаби асосии он аст, ки бисёриҳо гумон мекунанд, ки Инҷил фасод шудааст. Масъалаи фасоди Инҷил аз Қуръон баррасӣ шудааст (Ин ҷо), суннат (Ин ҷо), инчунин танқиди матнии илмӣ (Ин ҷо). Хулоса ин аст, ки Инҷил (Инҷил) фосид нест. Аммо пас мо аз ин истилоҳи «Писари Худо» дар Инҷил чӣ мегӯем?
Оё хилофи ягонагии Худованд аст, ки дар сураи Ихлос баён шудааст? (Сураи 112 – Ихлос)
Бигӯ: «Ӯ Худои якто ва ягона аст.
Худои ҷовидону мутлақ;
Ӯ зоида нест ва таваллуд нашудааст.
Ва ҳеҷ кас монанди Ӯ нест. (Сураи Ихлос, ояти 112)
Тавре ки сураи «Ихлос» Таврот низ ягонагии Худоро таъкид мекунад, ҳангоме ки ҳазрати Мусо (а) фармуд:
Гӯш, эй Исроил: Худованд Худои мо, Худованд як аст. (Такрори Шариат 6:4)
Пас, чӣ тавр фаҳмидани «Писари Худо»?
Баъзан танҳо шунидани истилоҳ, бидуни кӯшиши фаҳмидани маънои он метавонад ба хулосаи нодуруст оварда расонад. Масалан, бисёриҳо дар Ғарб бар зидди истилоҳи “ҷиҳод”, ки дар расонаҳо зиёд пайдо мешаванд, вокуниш нишон медиҳанд. Онҳо боварӣ доранд, ки ин истилоҳ маънои “муборизи девона”, “куштори одамони бегуноҳ” ё чизи ба ин монандро дорад. Дарвоқеъ, онҳое, ки барои фаҳмидани ин истилоҳ вақт ҷудо мекунанд, мефаҳманд, ки он маънои «мубориза» ё «кӯшиш» -ро дорад ва ин метавонад мубориза бар зидди қувваҳои гуногун, аз ҷумла муборизаи шахсӣ бо гуноҳ ва васвасаҳо бошад. Аммо бисёриҳо инро намедонанд.
Мо набояд бо истилоҳи «Писари Худо» ба як хатогӣ дучор шавем. Дар ин мақола мо ин истилоҳро дида мебароем, мефаҳмем, ки он аз куҷост, чӣ маъно дорад ва чӣ маъно надорад. Он гоҳ мо дар мавқеъи огоҳ хоҳем буд, ки ба ин истилоҳ ва ба Инҷил посух гӯем.
«Писари Худо» аз куҷост?
«Писари Худо» унвон аст ва он дар Инҷил (Инҷил) мавҷуд нест. Нависандагони Инҷил истилоҳро ихтироъ накардаанд ё оғоз накардаанд. Онро насрониён низ ихтироъ накардаанд. Мо инро медонем, зеро он бори аввал дар Забур, хеле пеш аз зинда будани шогирдони Исои Масеҳ (ъ) ё насрониҳо, дар қисмате, ки аз ҷониби Довуд (а.с) илҳом гирифта шудааст, тақрибан дар соли 1000 пеш аз милод истифода шудааст. Биёед бубинем, ки он аввал дар куҷо пайдо мешавад.
Чаро миллатҳо созиш мекунанд
ва қавмҳо беҳуда найранг мекунанд?2 Подшоҳони замин бархостанд
ва ҳокимон якҷоя мешаванд
бар зидди Худованд ва зидди тадҳиншудаи ӯ (= Масеҳ = Масеҳ), гуфт,
3 «Биёед занҷирҳои онҳоро бишканем
ва занҷирҳои онҳоро бипартоед».4 Он ки дар осмон тахт нишастааст, механдад;
Худованд онҳоро масхара мекунад.
5 Ӯ онҳоро дар хашми худ сарзаниш мекунад
ва дар хашми Худ онҳоро ба даҳшат оварда, мегӯяд:
6 “Ман подшоҳи худро насб кардам
бар Сион, кӯҳи муқаддаси ман».7 Фармони Худовандро эълон хоҳам кард:
Ӯ ба ман гуфт:Ту писари ман ҳастӣ;
имруз падари ту шудам.
8 Аз ман пурс,
ва халқҳоро мероси шумо хоҳам кард,
ақсои замин аз они шумост.
9 Ту онҳоро бо чӯби оҳан мешиканад;
шумо онҳоро мисли сафол пора-пора хоҳед кард».10 Пас, эй подшоҳон, хирадманд бошед;
Огоҳ бошед, эй ҳокимони замин.
11 Бо тарс ба Худованд хизмат кунед
ва ҳукмронии худро бо ларзон ҷашн мегиранд.
12 Писарашро бибӯсад, ё вай хашмгин мешавад
ва роҳи ту ба ҳалокати ту мебарад, (Забур 2)
Мо дар ин ҷо гуфтугӯи байни «Худованд» ва «тадҳиншудаи Ӯ»-ро мебинем. Дар ояти 7 мебинем, ки «Худованд» (яъне Худо/Аллоҳ) ба Тадҳиншуда ки ‘…шумо писари ман; Имрӯз ман падари ту шудаам…” Ин дар ояти 12 такрор мешавад, ки дар он моро насиҳат медиҳад, ки “Писари ӯро бибӯсам…”. Азбаски Худо сухан меронад ва ӯро «писари ман» меномид, дар ин ҷо унвони «Писари Худо» сарчашма мегирад. Ин унвони «Писар» ба кй дода шудааст? Ин ба «тадҳиншудаи ӯ» аст. Ба ибораи дигар, дар порча унвони «Писар» ба ҷои «тадҳиншуда» истифода мешавад. Мо инро дидем Тадҳиншуда = Масеҳ = Масеҳ = Масеҳ, ва ин таронаи Забур аст ҳамчунин дар он ҷо унвони «Масеҳ» пайдо шудааст. Пас, унвони «Писари Худо» аз ҳамон порчае сарчашма мегирад, ки истилоҳи «Масиҳ» ё «Масеҳ» сарчашма мегирад – дар навиштаҳои илҳомбахши Забур, ки 1000 сол пеш аз омадани пайғамбар Исои Масеҳ (с) навишта шудааст.
Донистани ин ба мо имкон медиҳад, ки айбҳои алайҳи Исоро дар мурофиаи ӯ фаҳмем. Дар зер чӣ гуна раҳбарони яҳудӣ ӯро дар мурофиаи додгоҳӣ пурсиш карданд.
Унвонҳои Исо: Алтернативаҳои мантиқӣ дар бораи «Писари Худо»
66 Субҳ пирони мардум ҷамъ омаданд. Ба онҳо саркоҳинон ва шариатдонон дохил мешуданд. Исоро ба назди онҳо бурданд. 67 “Агар шумо Масеҳ бошед»гуфтанд, «ба мо бигӯед».
Исо дар ҷавоб гуфт: «Агар ба шумо гӯям, ба Ман бовар намекунед. 68 Ва агар аз ту пурсам, ҷавоб намедиҳӣ. 69 Аммо минбаъд Писари Одам ба ямини Худои тавоно хоҳад нишаст».
70 Ҳама пурсиданд:Пас, Ту Писари Худо ҳастӣ?“
Ӯ ҷавоб дод: «Ту рост мегӯӣ, ки ман ҳастам».
71 Сипас гуфтанд: «Чаро ба мо шоҳидони дигар лозим? Мо инро аз забони худаш шунидаем». (Луқо 22:66-71)
Сарварон аввал аз Исо мепурсанд, ки оё вай «Масеҳ» аст (ояти 67). Агар ман аз касе пурсам: «Шумо X ҳастед?» ин маънои онро дорад, ки ман аллакай дар майнаи худ идеяи X дорам. Ман танҳо кӯшиш мекунам, ки X-ро бо шахсе, ки бо ман сӯҳбат мекунам, пайваст кунам. Ба ҳамин монанд, он далел, ки сарварони яҳудӣ ба Исо мегӯянд: «Оё ту? ба Масеҳ?» маънои онро дорад, ки онҳо аллакай дар зеҳни худ мафҳуми «Масеҳ»-ро доштанд. Саволи онҳо дар бораи алоқаманд кардани унвони «Масеҳ» (ё Масеҳ) бо шахсияти Исо буд. Аммо онҳо баъд аз чанд ҷумла ин саволро такрор мекунанд: “Оё шумо? ба Пас Писари Худо?» Онҳо унвонҳои «Масеҳ» ва «Писари Худо»-ро ҳамчун муодил ва ивазшаванда мешуморанд. Ин унвонхо ду тарафи як танга буданд. (Исо дар байни онҳо бо «Писари Одам» ҷавоб медиҳад. Ин унвони дигаре аст, ки аз порчаи китоби Дониёл бармеояд, ки тафсилотро шарҳ додааст. Ин ҷо). Роҳбарони яҳудӣ идеяи иваз кардани «Масеҳ» ва «Писари Худо»-ро аз куҷо пайдо карданд? Онҳо онро аз таронаи 2 гирифтаанд, ки ҳазор сол пеш аз омадани Исо илҳом бахшида шудааст. Ин барои Исо мантиқан имконпазир буд ва имконпазир аст не «Писари Худо» бош, агар Ӯ ҳам бошад не «Масеҳ». Ин мавқеъест, ки пешвоёни яҳудӣ, тавре ки дар боло мебинем, ишғол карданд.
Инчунин мантиқан имконпазир аст, ки Исо/Исо бошад ҳарду ‘Масеҳ ва «Писари Худо». Мо инро дар он мебинем, ки Петрус, як шогирди пешқадами Исо (а) ба пурсиш посух медиҳад. Он дар Инҷил навишта шудааст
13 [Исо] аз шогирдонаш пурсид: «Мардум Писари Одамро кист?»
14 Онҳо ҷавоб доданд: «Баъзеҳо мегӯянд, ки Яҳёи Таъмиддиҳанда; дигарон мегӯянд, ки Илёс; ва дигарон, Ирмиё ё яке аз пайғамбарон».
15 “Аммо дар бораи шумо чӣ?” — пурсид у. “Шумо мегӯед, ки ман ки ҳастам?”
16 Шимъӯни Петрус ҷавоб дод:Ту Масеҳ, Писари Худои Ҳай ҳастӣ.“
17 Исо дар ҷавоб гуфт: «Хушо ту, эй Шимъӯн ибни Юнус! (Матто 16:13-17)
Петрус унвони «Масеҳ»-ро бо «Писари Худо» ба таври табиӣ муттаҳид мекунад, зеро он чунон собит шудааст, ки ҳарду унвон дар Забур (Забур) пайдо шудаанд. Исо инро ҳамчун ваҳйи аз ҷониби Худо ба Петрус қабул мекунад. Исо «Масеҳ» аст ва аз ин рӯ ҳамчунин «Писари Худо».
Аммо ин ғайриимкон аст, ҳатто ба худ мухолиф аст, ки Исо «Масеҳ» бошад, аммо не «Писари Худо» бошед, зеро ин ду истилоҳ сарчашмаи якхела доранд ва як маъно доранд. Ин ҳамон чизест, ки гуфтан мумкин аст, ки шакли муайян “давра” аст, аммо он “давра” нест. Шакл метавонад мураббаъ бошад ва аз ин рӯ на доира бошад ва на мудаввар. Аммо агар он давра бошад, он ҳам мудаввар аст. Даврагирї бахше аз маънои доира будан аст ва гуфтани он, ки шакли муайян доира аст, вале мудаввар нест, номувофиќ будан ва ё нодуруст фањмидан, ки маънои «давра» ва «давра» аст. Бо “Масеҳ” ва “Писари Худо” низ ҳамин тавр аст. Исо ҳам «Масеҳ» аст ва ҳам «Писари Худо» (таъкиди Петрус) ё ин ки ӯ ҳам нест (назари пешвоёни яҳудии он рӯз); вале вай як шуда наметавонаду дигаре не.
«Писари Худо» чӣ маъно дорад?
Пас унвон чӣ маъно дорад? Далеле пайдо мешавад, ки чӣ тавр дар Аҳди Ҷадид шахсияти Юсуф, яке аз шогирдони аввалин (на Юсуфи Фиръавн) муаррифӣ мешавад ва чӣ тавр он “писари…”-ро истифода мебарад. Гуфта мешавад
36 Юсуф, левизода аз Кипр, ки ҳаввориён ӯро Барнаббо номиданд (ки маънои “писари рӯҳбаландӣ”), 37 замини худро фурӯхт ва пулашро оварда, ба пои ҳаввориён гузошт. (Аъмол 4:36-37)
Шумо хоҳед дид, ки лақаби ‘Барнабо’ воситаҳои «писари рӯҳбаландкунанда». Оё Инҷил мегӯяд, ки номи аслии падари ӯ “Тасвир” буд ва аз ин рӯ ӯро “фарзанди рӯҳбаландкунанда” меноманд? Албатта на! «Таъинот» мафҳуми абстрактист, ки муайян кардан душвор аст, аммо бо дидани он, ки дар шахси рӯҳбаландкунанда зиндагӣ мекард, фаҳмидан осон аст. Бо нигоҳ кардан ба ҳаёт ва шахсияти Юсуф касе метавонад ‘дидан‘ ташвиқ кардан дар амал ва ҳамин тавр фаҳмед, ки “ҳавасмандкунӣ” чӣ маъно дорад. Ҳамин тавр, Юсуф «писари рӯҳбаландкунанда» аст. Вай ба таври зинда «рӯҳбаландиро» муаррифӣ мекард.
«Ҳеҷ кас Худоро надидааст» (Юҳанно 1:18). Аз ин рӯ, барои мо воқеан фаҳмидани хислат ва табиати Худо душвор аст. Он чизе ки ба мо лозим аст, дидани Худо дар роҳи зинда аст, аммо ин имконнопазир аст, зеро “Худо Рӯҳ аст” ва аз ин рӯ дида намешавад. Ҳамин тариқ, Инҷил аҳамияти ҳаёт ва шахсияти Исои Масеҳро бо истифода аз унвони “Каломи Худо” ва “Писари Худо” ҷамъбаст ва шарҳ медиҳад.
14 Калом ҷисм шуд ва дар миёни мо маскан гирифт. Мо ҷалоли Ӯро дидем, ҷалоли Писари яккаву ягона, ки аз ҷониби Падар омада, пур аз файз ва ростӣ аст…
16 Аз пуррагии Ӯ ҳамаи мо ба ҷои файзе ки аллакай дода шудааст, файз гирифтаем. 17 Зеро ки шариат ба воситаи Мусо дода шудааст; файз ва ростӣ ба воситаи Исои Масеҳ омад. 18 Ҳеҷ кас ҳеҷ гоҳ Худоро надидааст (Юҳанно 1:14-18)
Мо файз ва ҳақиқати Худоро аз куҷо медонем? Мо мебинем, ки он дар ҳаёти воқеии ҷисм ва хуни Исои Масеҳ (а) зиндагӣ кардааст. Шогирдон метавонистанд «файз ва ҳақиқати» Худоро бо дидани он дар Ӯ дарк кунанд. Қонун бо фармонҳои худ ин мисоли визуалиро ба мо дода наметавонист.
Писар … бевосита аз ҷониби Худо меояд
Истифодаи дигари «фарзанди Худо» низ ба мо кӯмак мекунад, ки беҳтар фаҳмем, ки он дар мавриди Исо/Исо (а) чӣ маъно дорад. Инҷили Луқо насабномаи (падар ба писар) Исоро номбар мекунад, ки рост ба Одам бармегардад. Мо насабномаро дар охири он ҷое, ки гуфта мешавад, мегирем
38 … писари Энӯш, ибни Шет, писари Одам, писари Худо. (Луқо 3:38)
Мо дар ин ҷо мебинем, ки Одамро «писари Худо» меноманд. Чаро? Зеро Одам падари одамӣ надошт; ӯ бевосита аз ҷониби Худо омад. Исо низ падари одамӣ надошт; ӯ буд аз бокира таваллуд шудааст. Тавре ки дар боло дар Инҷили Юҳанно гуфта шудааст, ӯ бевосита «аз Падар омадааст».
Мисоли «фарзанди…» аз Қуръон
Қуръон ибораи «писари …»-ро ба мисли инҷил ба кор мебарад. Ояти зеринро баррасӣ кунед
Аз ту мепурсанд, ки чӣ нафақа кунанд? Бигӯ: «Ҳар чӣ харҷ мекунед, аз они падару модар ва хешовандону ятимон ва мискинон аст мусофирон. Ва ҳар коре, ки мекунед, некӯ аст, Худо ба он огоҳтар аст. (Сураи Бақара, ояти 2).
Вожаи «мусофир» (ё «мусофир») дар асл дар забони араби («ибни сабил» ё ابن السبيل) ба маънои «фарзандони рох» навишта шудааст. Чаро? Зеро мутарҷиму мутарҷимон дарк кардаанд, ки ин ибора ба маънои айнан ба “писарони” роҳ намеравад, балки ифодаи ифодаи мусофирон – онҳое аст, ки ба роҳ сахт пайванданд ва вобастаанд.
Он чизе ки «Писари Худо» маънои онро надорад
Вақте ки дар Китоби Муқаддас истилоҳи «Писари Худо» истифода мешавад, ҳамин тавр аст. Дар ҳеҷ ҷои Таврот, Забур ва Инҷил истилоҳи «Писари Худо» маънои онро надорад, ки Худо бо зан алоқаи ҷинсӣ дошта бошад ва дар натиҷа писари аслӣ ва ҷисмонӣ дошта бошад. Ин фаҳмиш дар политеизми Юнони қадим маъмул буд, ки худоён “занҳо” доштанд. Аммо дар ҳеҷ ҷои Инҷил (ал-китоб) ин гуфта нашудааст. Албатта, ин ғайриимкон мебуд, зеро гуфта мешавад, ки Исо аз як таваллуд шудааст бокира — бинобар ин муносибате нест.
хулоса
Мо дидем Ин ҷо ки пайғамбар Ишаъё тақрибан дар соли 750 пеш аз милод пешгӯӣ карда буд, ки рӯзе дар ояндаи ӯ аломати бевосита аз ҷониби Худованд меояд
14 Бинобар ин худи Худованд ба ту аломате хоҳад дод: бокира ҳомила шуда, писаре хоҳад зоид ва ӯро Иммануил номид. (Ишаъё 7:14)
Аз рӯи таъриф, писари бокира падари одамӣ надорад. Мо дидем Ин ҷо ки фаришта Ҷабраил (Ҷабраил) ба Марям хабар додааст, ки ин ҳодиса рӯй медиҳад, зеро «қудрати Худои Таоло бар ту (Марям) соя хоҳад зад». Ин кор аз муносибати нопок миёни Худову Марям ба вуҷуд намеояд, ки дар ҳақиқат куфр (ширк) аст. Не, ин писар ба таври бениҳоят беназир, бе нақша ва кӯшиши инсонӣ бевосита аз ҷониби Худо омада, «муқаддас» хоҳад буд. Ӯ бевосита аз Худо бармеояд, чуноне ки калимаҳо бевосита аз мо бармеоянд. Ба ин маъно, Масеҳ Писари Худо ва Каломи Худо буд.